above, upon, on, over;
on high, high, high up;
վեր ի վայր, ի վեր եւ ի վայր, up and down, high and down, upside down;
topsy turvy;
frequently;
ի վեր եւ ի խոնարհ, up and down, always, incessantly, at every moment, ever;
ի վեր անդր, above, up there;
ի վեր քան զամենայն, above all;
վեր ի վայր կործանել, to turn upside down, to turn topsy turvy, to upset, to overset;
վեր ի վայր շրջել, to turn over, to overthrow, to overturn;
to disorder, to disturb;
ի վեր մատչել, to go higher up, to ascend;
ի վեր ունել, to bear up, to support, to sustain, to prop;
ի վեր հանել, բերել, to elevate, to raise on high;
to discover, to manifest, to unmask, to unveil, to denounce, to disclose, to reveal;
ակն ի վեր տալ, to lift up one's eyes, to look up, to raise one's head;
ձի ի վեր առնուլ, to ride, to mount on horseback;
ի վեր գալ տնկոյն, to peep out heads, to pullulate and grow, to sprout, to bud;
ի վեր կացուցանել զսպանեալն, to raise from the dead, to bring to life again;
ի վեր քան զբան, ineffable;
inexplicable;
ի վեր է այս քան զկար զօրութեան իմոյ, that is beyond my power;
ի վեր քան զպայման մերասեր բնութեան, above humanity;
որպէս ի վեր անդր ասացաք, as we have already said;
վեր ի վերոյ, apparent, superficial, feigned, affected;
երկիր պագին նմա —, they feigned to worship him;
superficially, apparently, affectedly;
— ունելով գիտութիւն, without a thorough knowledge of, having a smattering of.
Արմատ բառիցս Ի Վեր, ի Վերոյ. ի Վերայ. Վերստին. (լծ. գեր. եւ պ. պէր, ֆէր, զիպէր. յն. իբէ՛ր. լտ. սու՛բէր ). ὐπέρ super. որպէս եւ իբր վերստին՝ անդրէն. յն. ἁν-, ἑπί- լտ. re-.
Հողմք ի չորից վեր ի յօդս ամբառնեն. (Տաղ. այսինքն ի վեր ի յօդս։)
Լցին զնոսա մինչեւ ի վեր. այսինքն ցբերանն. (Յհ. ՟Բ. 7։)
Ծածկեաց զստորեաւ ճանապարհն ... աստուստ զվեր (կամ՝ զ՝ի վեր) ճանապարհն զարմանային. (Մեկն. ղկ.։) Իսկ բարդութիւնք եւ ածանցք սորա՝ են որ հայկաբան են, եւ են որ հելլենաբան, է՛ որ պիտանի, եւ է՛ որ անպիտան։
Ի ՎԵՐ. մ. ἑπάνω, ἅνω, ὐπεράνω supra, super, sursum. (որպէս տրական). Դէպ ի վեր. ի բարձրն կոյս. ի դուրս. արտաքս. ...
Ելցէ ի վեր ի վեր, եւ դու իջցես ի վայր ի վայր։ Արձակեսցէ արմատս ի խոնարհ, եւ պտուղս ի վեր։ Հնգետասան կանգուն բարձրացաւ ջուրն ի վեր։ Ի վեր հայել։ Ի վեր համբառնալ։ Ի վեր առնուլ զվէմն (այսինքն բառնալ)։ Ի վեր հանել զխորհուրդն կամ զբանն. (այսինքն յայտնել. արտաբերել ընդ բերանն. ասել). (եւ այլն։)
Ի վեր ելանէ յիսուս ի ջրոյն, եւ ընդ իւր ի վեր բերէ զաշխարհ. (Ածաբ. Պտրգ.։)
Յետ բժշկութեանն հրաման տայ՝ մի՛ ումեք ի վեր հանել (յն. ասել). (Ոսկ. մ. ՟Բ. յ։)
Պատուէր տայր, զի մի՛ ոք զխորհուրդն ի վեր հանցէ։ Զխորհուրդն նմա ի վեր հանէր. (Եզնիկ.։)
Քննէին զտաճարն յայտ բերել). (Զենոբ.։)
Ի մտի եդին խնդրել, բայց ամաչէին ի վեր բերել (որպէս յայտնել, եւ հարցանել). (Երզն. մտթ.։)
Ակն ի վեր տուեալ՝ ասաց արտասուօք. (Հ. դեկտ. ՟Բ.։)
Ձի ի վեր առեալ. յարձակէին. (Եղիշ. ՟Զ։)
Ի պատուակցութիւնն յիսուսի ի վեր ելանել. (Սարգ. ՟ա. յհ. ՟Դ։)
Եթէ դու յորսս հեծցիս յազատ ի վերն մասիս, զքեզ կալցին քաջք՝ տարցին յազատ ի վեր ի մասիս. (Խոր. ՟Բ. 58։)
Ջուր գետոյն՝ է որ ի վեր դարձաւ, եւ է որ ի վայր հոսեցաւ։ Ջուրն՝ որ ոչ ըստ բնութեան ի կոյս դարձաւ, հեթանոսաց ի վեր ելանել յերկինս է. (Եղիշ. յես.։)
Ի վեր եւս գայցէ (տունկն յաճումն, եւ բազմանայցէ. (Երզն. մտթ.։)
Ո՛չ է հնար ի վեր կացուցանել (յարուցանել) զսպանեալն. (Կանոն.։)
Ի ՎԵՐ. ἅνω supra, sursum. (որպէս ներգոյ՛՛). Ի վեր անդ. ի բարձր տեղւոջ, կամ յաշտիճանի. վերագոյն. եւ Ի վերին երեսս. արտաքուստ.
Որ ինչ յերկինս ի վեր, եւ որ ինչ յերկիր ի խոնարհ։ Տաց նշանս յերկինս ի վեր.եւ այլն։
Առաւել քան զբնութիւն մարդկան ի վեր համարեալ էիք զնա. (Եղիշ. ՟Բ։)
Որ ի վեր՝ երեւին ինչ, եւ ի ներքոյ լի են ամբարշտութեան չարեօք. (Յճխ. ՟Ժ՟Բ։)
նխ. Ի ՎԵՐ. նխ. ուղղ. խնդ. առընթեր բառիս Հիմն, որով մակաբայանայ, իբր ի հիմանէ, հիմնովին. ի հիմանց. ... ἅρδην funditus.
Մեծ ամուրդ այդ հիմն ի վեր տապալեցաւ։ Դղրդեցաւ տաճարն, եւ հիմն ի վեր կործանեցաւ. (Եղիշ. ՟Գ։ Ճ. ՟Բ.։)
Սեռ. խնդ. յն. ոճով. իբր Ի վեր քան. գեր ի վերոյ. վերագոյն. ἁνωτέρω, -ρα altior, superior.
Ի վեր է վշտանալոյ՝ անճառ եւ անհաս բնութիւն. (Պրպմ. ՟Խ՟Զ։)
Կամ բցռ. խնդ. նովին մտօք.
Ի ցասմանէ եւ ի ցանկանալոյ ի վեր եւ ազատ է աստուած. (Եզնիկ.։)
Եւ որպէս՝ Հետէ. պէրի.
Զոր ի վաղ ժամանակաց ի վեր սկսաւ ապստամբեցուցանել թշնամին. (Շ. ՟ա. պետ. ՟Ծ՟Ե։)
Տօնք՝ զատիկն սուրբ, եւ երկրորդ զատիկն, եւ յերկրորդ զատիկէն ի վեր կիւրակէքն ամենայն. (Կանոն.։)
Իսկ ԵՒ Ի ՎԵՐ. բցռ. խնդր. իբր Անդր քան. դէպ ի վեր. καὶ ἑπάνω, ὐπεράνω supra, amplius եւ այլն. անկից վեր.
Ի քսանամենից եւ ի վեր։ Ի քսան եւ ի հինգ ամենից ի վեր։ Յամենայն գօտիածուաց եւ ի վեր։ Ի խոյակէն եւ ի վեր կանգնաւ։ Ի միջոյն եւ ի վեր իբրեւ զտեսիլ փայլական։ Ի բնէն եւ ի վեր ցեղջիւրսն կանգուն մի.եւ այլն։
նխ. Ի ՎԵՐ ՔԱՆ. նխ. ὐπέρ, ὐπεράνω super, supra. եւ բայիւ ὐπερέχω emineo, superemineo եւ այլն. Ի վերոյ քան. գեր քան. առաւել վերագոյն. գերագոյն. գերազանցեալ. աւելի վեր. իւստիւն, զիատէ.
Լինել քեզ ի վեր քան զամենայն ազգս։ Տացէ զքեզ տէր աստուած քո ի վեր քան զամենայն ազգս երկրի։ Խաղաղութիւն աստուծոյ՝ որ ի վեր է քան զամենայն միտս.եւ այլն։
Եթէ էր ոք ի վեր քան զնա. (Եզնիկ.։)
Կարօղ գոլով՝ ի վեր քան զվիշտս (այսինքն առանց վշտաց) զտնտեսութեան աւարտել խորհուրդ։ Ոչ ես գրաւեալ ընդ մասամբք ախտից ի վերդ քան զբան. (Նար. ՟Խ՟Դ. եւ ՟Ժ՟Զ։)
Որ ի վերդ ես քան զմիտս եւ զխորհուրդս. (Շար.։)
Ի ՎԵՐ ԵՒ Ի ԽՈՆԱՐՀ. մ. ἅνω καὶ κάτω supra et infra, frequenter, ubique, semper. Ի վեր եւ ի վայր, անդադար. ստէպ.
Ի վեր եւ ի խոնարհ փութային ցուցանել, թէ ոչ էր նա քրիստոսն։ Ի վեր եւ ի խոնարհ ցուցանէր, թէ միակամ է աստուծոյ, եւ ոչ ընդդէմ նորա. (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 6. 8։)
Ի վեր եւ ի խոնարհ զայդ ասես, եթէ ածից զթագաւորն բաբելացւոց. (Ոսկ. ես.։)
Հանապազ ի վեր ե՛ւ խոնարհ զմովսէս յիշէին. (Տօնակ.։)
ՎԵՐ Ի ՎԱՅՐ, կամ Ի ՎԵՐ ԵՒ Ի ՎԱՅՐ. ἅνω καὶ κάτω supra et infra, sursum versum, perversum, perturbatum. Ի վեր անդ, եւ ի խոնարհ վայրիս, այսր անդր. խառնիխուռն. գլխի վայր. շրջամաբ կամ տապալմամբ. վերվար, վերուվար, ասդին անդին, տակնուվրայ.
Ո՛վսաննա, որ է փրկեա՛ ի վեր եւ ի վայր։ Կիսագնդիցն ի վեր եւ ի վայր եղեալ. որ գեր ի վերոյ գլխոյն է, ի վեր (ասի). եւ ի վայր, ընդդէմն. (Բրսղ. մրկ.։ Փիլ. ՟ժ. բան.։)
Զի թէ զվարս առաջնորդացն պարտ էաք քննել, ամենայն ինչ վեր ի վայր կործանէր. ոտքն ի վեր, եւ գլուխն ի վայր. (Ոսկ. ՟բ. տիմ.։)
Զբոլոր վեր ի վայր ջանայ կործանել զհաստատութիւն մարդկայինս կենաց։ Ցրուեաց վեր ի վայր, եւ արար իբրեւ զհօտ՝ որոյ ոչ գուցէ հովիւ։ Իբրեւ զծաղիկ գարնան են փառք աշխարհիս, եւ իբրեւ զանիւ որ ի վեր եւ ի վայր շրջի։ Ի վեր եւ ի վայր զվկայութիւնս տարուբերէք (որ հայի եւ ի յաջորդ նշ). (Պիտ.։ Փարպ.։ Գէ. ես.։ Ոսկ. յհ. ՟Ա. 29։)
ՎԵՐ Ի ՎԱՅՐ, եւ Ի ՎԵՐ ԵՒ Ի ՎԱՅՐ. ἅνω καὶ κάτω supra et infra, frequenter, ubique, semper. որ եւ Ի ՎԵՐ ԵՒ Ի ԽՈՆԱՐՀ. Ստէպ. յաճախ. անդադար. ըստ կարի. ամենայն հնարիւք. վերվար.
Յաբրահամ վեր ի վայր պանծացեալ պարծէին։ Եթէ սակաւ ինչ աղքատին տայցեմք, ստէպ վեր ի վայր զայն յեղյեղումք։ Զոր մարգարէքն վեր ի վայր ասէին, եթէ զողորմութիւն կամիմ, եւ ոչ զպատարագ։ Վասն որոյ եւ պօղոս զնոյն վեր ի վայր յեղյեղու. (Ոսկ. մտթ.։)
Զոր վեր ի վայր պարսաւեն։ Օրէնքն վեր ի վայր զքրիստոսի խորհուրդն աղաղակէին. (Ճ. ՟Գ.։ Գէ. ես.։)
Որ զյովհաննէս երանելի վեր ի վայր շրջշրջէ։ Ի վեր եւ ի վայր զգալիլեա ի մէջ բերէին։ Ի վեր եւ ի վայր յեղյեղլով (կամ վեր ի վայր յեղյեղելով). (Ոսկ. յհ.։)
ՎԵՐ ի ՎԵՐՈՅ. մ. ἑπιπολαίως, ἑξ ἑπιπολής superficie tenus, in sola superficie, leniter. Ի վերին երեսս. արտաքուստ. հարեւանցի. վարկպարազի. վեր ի վերանց, երեսանց, դրսէն.
Զոր գրէ հոգին, ոչ վեր ի վերոյ գծեալս, այլ ի խորոջ նշանակեալս։ Խորհէր քրիստոս ի խորս պնդել զհաւատս նոցա, որպէս զի մի՛ վեր ի վերոյ լինելով խլեսցին յարմատոց։ Մի՛ վեր ի վերոյ անց եւ անցս առնիցէք, այլ զի ի խորս իջանիցէք աստուածեղէն գրոց. (Ածաբ. պասք. ՟Ա։ Ոսկ. յհ. եւ Ոսկ. ղկ.։)
Ի խոր խոցեալ՝ վեր ի վերոյ ծիծաղեցաւ։ Ոչ դու զնաքեայ վեր ի վերոյ, այլ անդստին յանդնդոց բարձրանայր. (Եղիշ. ՟Ա. ՟Բ։)
Վեր ի վերոյ ընկլեալ զտարող գանձին՝ առ իւր արգել. (Լաստ. ՟Ժ՟Է։)
Վեր ի վերոյ զբարւոյն երեւոյթս փափաքելի ցուցանէ. (Պիտ.։)
ՎԵՐ Ի ՎԵՐՈՅ. ա. ἑπιπόλαιος, ἑπιπολάζων superficiarius, alis;
levis. Որ ինչ է ի վերին երեսս եւեթ. արտաքին. կեղծ. անհաստատ.
Վեր ի վերոյ իմն հաւանութեամբ զայսպիսի կարծիս հաստատեն. (Նիւս. կազմ.։)
Վեր ի վերոյ բանիւք (յն. լոկ, բանիւ) խնդացին զմեր ի նոսա հասանել, բայց արդեամբք խորամանկեցին. (՟Գ. Մակ. ՟Գ. 1։)
Ջրհոր. ներշրջանակացն ուսմունք ոչ վեր ի վերոյք են։ Որ մեծ եւ ստոյգ նշանակ արդեօք իցէ վեր ի վերոյ ամբարշտութեան (այսինքն կեղծ դենից) մարդկան. (Փիլ. լին. եւ Փիլ. ՟ժ. բան.։)
Մի՛ ոք թեթեւ եւ վեր ի վերոյ զհամբերութիւն վարկանիցէ եւ դիւրստանալի. (Սարգ. յկ. ՟Բ։)
Զայսպիսի վեր ի վերոյ զղջմունս խոտէ մարգարէն. (Բրսղ. մրկ.։)
ՎԵՐ Ի ՎԵՐՈՅ ԵՐԵՒՈՒՄՆ. ἑπιφάνεια superficies. Մակերեւոյթ երկրաչափական։ (Փիլ. ՟ժ. բան.։)
Ի ՎԵՐ ԵԼՔ cf. ՎԵՐԵԼՈՒԹԻՒՆ
ՎԵՐ Ի ՎԱՅՐԵՄ. ն. Ի վեր եւ ի վայր ձկտել. վեր վար խաղցնել.
Որք զթանձր մուրուսն ձգեն. եւ զյօնսն վերիվայրեն. (Ոսկ. հռ.։)
ԶԱՌ Ի ՎԵՐ cf. Զ
որպէս Հիւթ վիրի. cf. ՎԷՐ։